باوجودی که تعلیم و تربیت جزء اساسی تمدن بشری و هر کشوری است که به منظور رشد و پیشرفت جامعه به کار می‌آید، ولی این امر اکثر مواقع مطابق با جهت‌گیری حاکمان بوده است. در همین راستا پادشاهان صفوی از کلیه ظرفیت‌های فرهنگی زمان خود از قبیل: خانقاه‌ها، مساجد، مکتب‌خانه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و مدارس علمیه متناسب با جهت‌گیری جدید مذهبی یعنی ترویج اندیشه شیعی برای حفظ انسجام اجتماعی استفاده می‌کردند این نوشتار با هدف بررسی وضعیت تعلیم و تربیت دوره صفویه بر پایه اعتقادات مذهبی و تأثیر آن در دفاع از مرزهای ایران می‌پردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی با تکیه بر منابع و تحقیقات معتبر تاریخی داخلی و خارجی بوده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که تعالیم مذهبی شیعی در عرصه‌های نظامی مانند: جذب نیروی انسانی بیشتر و جبران نواقص تسلیحاتی و تجهیزاتی در دوران صفویه بیشترین تأثیر را در مقابل تجاوزهای همسایه قدرتمند: دولت عثمانی در مرزهای غربی و شمال غربی، دولت ازبکان در مرزهای شرقی و شمال شرقی و استعمارگران پرتغالی در مرزهای جنوبی ایران داشته است، همچنین شرایط سیاسی ایران عصر حاضر در حفظ مرزها از تجاوزهای بین‌المللی و منطقه‌ای شباهت زیادی به شرایط زمان صفویه دارد.
)